“Deelnemers krijgen zoveel meer zelfvertrouwen door de ambassadeurstraining, je ziet ze echt groeien.”
Redacteur Eeke Riegen ging in gesprek met NT1-docente Inge van de Molengraft over ambassadeurstrainingen. Inge geeft deze trainingen op het Ster College in Eindhoven. Deze laatste training heb ik gegeven in opdracht van de stichting ABC, afdeling Noord-Brabant.
Ambassadeurstrainingen zijn trainingen waarin de (ex)laaggeletterde leert presenteren, feedback geven en ontvangen en zijn of haar verhaal vertellen.
Wie zijn de ambassadeurs die zich zoal aanmelden voor de ambassadeurstraining?
Mensen die zich aanmelden voor de ambassadeurstraining zijn allemaal ervaringsdeskundigen op het gebied van laaggeletterdheid die daar wat mee willen doen en daar meer aandacht aan willen geven. Op het Ster College vinden we de motivatie voor het ambassadeurschap heel belangrijk, evenals de invulling van dat ambassadeurschap. We laten ze daar heel erg vrij in. De één wil bijvoorbeeld niet op beeld, een ander wil niet buiten Eindhoven naar presentaties of bijeenkomsten. De ambassadeurs van ABC gaan de hele provincie door.
Je ziet heel sterk: mensen komen binnen, willen een verhaal vertellen dat hen heel hoog zit. Ze willen het vertellen maar toch ook weer niet. Want het is wel het allerspannendste dat je gaat vertellen, dat je laaggeletterd bent.
Kun je wat meer vertellen over de training?
In kleine stapjes worden de deelnemers getraind. Het begint heel eenvoudig met een spelletje zelfkennis: wie ben je? Daarna: vertel eens aan de groep wie je bent. Vervolgens werken we toe naar het voor de groep vertellen over hoe het komt dat je laaggeletterd bent of was. Het verhaaltje wordt steeds groter. Ze gaan dus ook echt voor de groep staan of zitten. Ook besteed ik aandacht aan vraagstelling, feedback geven en ontvangen. Ik laat vaak iemand komen van buitenaf, bijvoorbeeld een collega, dan zijn ze een keer door een externe geïnterviewd. Ook oefenen ze met soundmixer en microfoon. De laatste bijeenkomst laat ik ze een verhaaltje voorbereiden van tussen de drie en vijf minuten. Dat mogen ze dan presenteren en dat wordt gefilmd. Dit is hun masterproduct, en dat wordt tijdens de certificaatuitreiking als dat mogelijk is vertoond.
Gedurende de training is een belangrijke regel dat alles wat verteld wordt in de groep blijft. Ze kunnen alles uitproberen wat ze willen, alles blijft binnenskamers. Het is een veilige omgeving waar geoefend kan worden. Ze hoeven niet direct alles op de eerste trainingsdag te kunnen.
Hoeveel mensen doen er mee aan de training en hoe lang duurt de training?
Er is geen officieel maximum, maar ik vind acht deelnemers wel de max, omdat het best intensief is. De grootste groep die ik heb getraind bestond uit zes deelnemers. De training duurt officieel vier dagdelen, maar soms maak ik er vijf van, bijvoorbeeld de laatste keer. De deelnemers kwamen toen echt uit het hart van het Corona-gebied. Ze hadden veel meegemaakt wat dat betreft en ik heb ze hun verhaal laten doen. Ook omdat ik van mening ben dat alles weer meer open staat om te leren als je je hart gelucht hebt.
Hoe worden deelnemers geworven voor de training? Kan iedereen zich aanmelden?
Iedere NT1-cursist kan zijn interesse uitspreken. En ik kan bijvoorbeeld werven op het Ster College. Dan geef ik mijn collega’s een brief om uit te delen aan hun cursisten, met daarin wat je doet als ambassadeur, wat je ervan leert en dat je ervan groeit. Deelnemers zeggen namelijk ‘Ik heb er zoveel zelfvertrouwen van gekregen’. Mensen groeien ervan en dat is een van de nevendoelen. Maar ik ben wel kritisch. Ik train niet iedereen die dat leuk lijkt. Sommigen worden niet getraind omdat het moeilijk voor hen is om voor een groep te spreken. Het is zo sneu als zij uiteindelijk nooit aan de beurt zouden komen bij het meevragen naar bijeenkomsten. Dan groeien ze uiteindelijk alsnog niet. Dus het blijft wel wikken en wegen: past het je?
Wat levert het de ambassadeur op, die training?
Uiteraard ontvangen ze na afloop een certificaat. Soms is dit het eerste 'diploma' in hun leven. Vaak zie je het resultaat ook gewoon aan hun houding. Het er stáán. Eerst kunnen ze amper positieve punten aan zichzelf benoemen, aan het eind van de training stáán ze er gewoon. Na een presentatie hebben ze een goed gevoel. ‘Dat heb ik toch maar mooi gefixt’, zeggen ze dan. Ze leren ook meer voor zichzelf opkomen. Bijvoorbeeld dat ze ergens wat van durven gaan zeggen, maar het wel bij zichzelf houden en dat netjes doen. Dat zijn echt groeimomenten. Het durven opkomen voor de dingen waar je tegenaan loopt en die je moeilijk vindt. Bijvoorbeeld ook een ambassadeur die een folder kreeg van het ziekenhuis die ze niet begreep. Na de training had ze het ziekenhuis gebeld en uitgelegd dat ze het niet begreep. Je ziet dat ze heel erg groeien door de training. Het verschuift ook, dingen die ze eerder niet wilden, willen ze later wel. Dat komt natuurlijk ook deels doordat ze zien dat anderen het ook doen.
Welke instructie geef je de ambassadeurs die meegaan naar bijeenkomsten of presentaties?
Dat het heel belangrijk is om hun grenzen aan te geven. Je krijgt ook vragen van het publiek. Maar je hoeft niet overal op te antwoorden, je mag ook nee zeggen. Bedenk van tevoren wat je wel en niet wil delen. Ik zorg wel dat ik er ook bij ben, of een collega, als een soort achterwacht, dat wij het nog kunnen afkappen als het te gortig wordt.
En is er ook een nabespreking?
We bespreken vaak na. De ene keer diepgaander dan de andere keer. De ene keer zit je nog een half uur samen in de auto na een bijeenkomst, de andere keer moet iemand een bus halen of worden we door een conciërge het pand uit gestuurd vanwege sluitingstijd. Maar dan bellen we daarna wel nog even of ik app de deelnemer van ‘bedankt en hoe vond je het?’ En ik probeer er altijd wel een compliment aan vast te knopen.
Gaan de ambassadeurs alleen op pad of altijd onder begeleiding?
Sommige ambassadeurs kunnen prima alleen. Maar het verschilt per persoon. Sommige durven niet, kunnen niet alleen reizen. Anderen wel. En het is afhankelijk van je publiek: voor een groep huisartsen presenteren is toch iets anders dan bij ons op een andere afdeling op school. Maar ik probeer er wel voor te zorgen dat er een bekend gezicht is, dat ze altijd wel het gevoel hebben dat ze er niet alleen voor staan.
Hoe is het contact tussen de ambassadeurs na de training?
Minimaal 2 keer per jaar hebben we een bijeenkomst met alle ambassadeurs, momenteel zijn dat er acht Dat is nu natuurlijk wel een dingetje, gezien Covid. Maar ik spreek ze allemaal wel een-op-een. Ik heb ook wel een paar ambassadeurs die heel terughoudend zijn. Ik probeer ook vaak om mensen twee aan twee op pad te sturen, en steeds in wisselende duo’s mee te nemen naar bijeenkomsten.
De ABC-ambassadeurs in Brabant komen om de 2 maanden bij elkaar in Tilburg. Daar zijn dan maximaal 20 ambassadeurs en 5 ondersteuners aanwezig.
Hoe reageren organisaties en gemeenten waar je opgeleide ambassadeurs mee naar toe neemt?
Ze zijn altijd positief, het is een eyeopener. Ik neem het liefst een ambassadeur mee die in dezelfde omgeving werkt en woont, iemand echt uit het betreffende dorp of uit de stad of wijk waar de presentatie of bijeenkomst is. Dan maakt het nog meer indruk. Het heeft echt een meerwaarde, ook ten opzichte van het laten zien van een filmpje van een ambassadeur.
Krijgen de deelnemers een vergoeding voor het ambassadeurschap?
Het is vrijwilligerswerk maar er staat bijna altijd wel wat tegenover. Ze worden hier op school als vrijwilliger gezien. Ze krijgen een kerstpakket aan het eind van het jaar en vaak krijgen ze wat van de instantie waar ze presenteren of hun dienst bewijzen. Als er geen bedankje komt van niets of niemand heb ik nog wel een kleinigheidje.
De ambassadeurs van ABC krijgen naast hun reiskosten ook een kleine vrijwilligersvergoeding per uur.
Heb je nog een tip voor andere docenten wat betreft het trainen of inzetten van ambassadeurs?
Wat betreft het trainen: dat de training een veilige omgeving is waar alles uitgeprobeerd kan worden, waar alles geoefend kan worden. Waarbij alles binnenskamers blijft.
Wat betreft het ambassadeurschap: Zorg ervoor dat ze gehoord en gewaardeerd worden. Bijvoorbeeld nu in Covid-tijden: Het is stil, er zijn weinig bijeenkomsten en presentaties. Dan probeer ik ze andere dingen te laten doen. Ik laat ze nu bijvoorbeeld meedenken over dingen die gebeuren op schoolniveau. Of ik zet ze nu in bij gemeentes die willen dat er ambassadeurs meekijken naar hun website. Dan hebben ze ook het idee ‘ik word nog steeds gezien’. Of bij een certificaatuitreiking van de ambassadeurstraining vraag ik een paar ervaren ambassadeurs. Het is belangrijk dat ze gezien worden.
En zorg ervoor dat er iemand op de achtergrond aanwezig is bij presentaties en bijeenkomsten. Dat is overigens wel iets anders dan pamperen. Ze moeten ook niet als een kind behandeld worden. Ze kunnen ook veel wel! Maar ze moeten wel weten dat als ze het nodig vinden dat er iemand voor ze is.